POChP i astma to choroby dotyczące głównie oskrzeli. Ich istotą jest obturacja, czyli zwężenie oskrzeli, prowadzące do duszności i kaszlu. U niektórych pacjentów objawy obu chorób są podobne, a wiele leków jest stosowanych zarówno w leczeniu astmy, jak i POChP.
Jednak obie te choroby dzieli bardzo wiele (zobacz poniższe tabele).
Tabela 1. Patomechanizm choroby |
|
---|---|
Astma | POChP |
Powoduje zwężenie większych oskrzeli. | Powoduje zwężenie drobnych oskrzeli i zajęcie oraz zniszczenie miąższu płuc (rozedmę). |
Lek rozkurczający oskrzela pozwala na powrót czynności płuc do normy; dopiero ciężka postać astmy powoduje nieodwracalne zwężenie oskrzeli. | Nieodwracalne zwężenie oskrzeli. |
Zapalenie w astmie powoduje przebudowę ściany oskrzeli prowadzącą do ich nadreaktywności (oskrzela kurczą się zbyt łatwo i zbyt mocno). | W POChP zmiany w budowie oskrzeli i otaczającego je miąższu płuc są nieodwracalne, dlatego czynność płuc nie wraca całkowicie do normy pod wpływem leczenia (leczenie poprawia jednak czynność płuc, zmniejsza objawy choroby i może zapobiegać zaostrzeniom). |
Proces zapalny toczący się w błonie śluzowej oskrzeli spowodowany jest często alergią. | Nieprawidłowa reakcja zapalna powstaje w odpowiedzi na szkodliwe substancje znajdujące się we wdychanym powietrzu (głównie dym tytoniowy). |
Główną rolę w procesie zapalnym odgrywają limfocyty T i eozynofile. | Główną rolę w procesie zapalnym odgrywają neutrofile i makrofagi. |
Przedstawione powyżej różnice w patomechanizmie choroby przekładają się na różny obraz kliniczny. Objawy obydwu chorób są podobne (przede wszystkim duszność i kaszel), ale charakterystyka ich występowania - zupełnie inna (zobacz tab. 2.).
Tabela 2. Objawy |
|
---|---|
Astma | POChP |
Objawy mają charakter napadowy i zmienny. Napady duszności pojawiają się typowo w nocy i nad ranem, ale mogą występować o różnych porach dnia. Często napady powoduje narażenie na alergeny (np. kurz), zimne powietrze, silne zapachy, emocje. Duszność może również pojawiać się po wysiłku. | Objawy mają bardziej stały charakter. Duszność pojawia się w czasie wysiłku fizycznego i ustępuje zwykle po jego zakończeniu. |
Kaszel jest zwykle suchy, napadowy nieprzynoszący ulgi, prowadzi do nasilenia duszności. | Kaszel jest produktywny, najbardziej nasilony zwykle nad ranem. Odkrztuszenie plwociny przynosi ulgę i zmniejsza duszność. |
Mimo że u chorych na astmę i POChP stosuje się zwykle te same leki wziewne, odmienna jest filozofia leczenia i zasady stosowania leków (tab. 3.).
Tabela 3. Leczenie |
|
---|---|
Astma | POChP |
Podstawą leczenia jest hamowanie procesu zapalnego za pomocą leków przeciwzapalnych. | Podstawą leczenia są leki rozkurczające oskrzela. Zmniejszają one objawy i poprawiają jakość życia chorego. |
Lekiem pierwszego rzutu są glikokortykosteroidy wziewne, natomiast leki rozkurczające oskrzela są tylko dodatkiem, pozwalającym opanować objawy choroby. Nie wpływają one jednak istotnie na proces zapalny - co więcej, długo działające β2-mimetyki stosowane jako jedyne leczenie (bez glikokortykosteroidów wziewnych) mogą zwiększać ryzyko zgonu z powodu astmy! | Podstawowymi lekami są β2-mimetyki długo działające i leki przeciwcholinergiczne (mogą być jedynymi stosowanymi lekami). Stosowanie glikokortykosteroidów wziewnych jest wskazane u chorych z większym ryzykiem zaostrzenia (2 lub więcej zaostrzeń w ciągu ostatniego roku i/lub 1 hospitalizacja z powodu zaostrzenia w ciągu ostatniego roku), z obwodową eozynofilią – powyżej 300 komórek/ µl i astmą współistniejącą lub w wywiadzie. Terapię wziewnymi GKS można także rozważyć, gdy w ostatnim roku – pomimo optymalnego leczenia podtrzymującego preparatami inhalacyjnymi długo działającymi i eozynofilów we krwi obwodowej w przedziale 100–300 komórek/ µl – występowało chociaż 1 umiarkowane zaostrzenie POChP. |