×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Spirometria – normy

Pytanie

Spirometria – normy: Podczas badania spirometrem pielęgniarka nigdy nie powtarza czynności. Czy takie są procedury? Czy poprosić, żeby wykonała powtórnie badanie?

Odpowiedziała:

lek. med. Iwona Witkiewicz
specjalista chorób płuc
Ordynator Oddziału Chorób Płuc i Gruźlicy Specjalistycznego Szpitala im. Prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie
Konsultant wojewódzki w dziedzinie chorób płuc i gruźlicy województwa zachodniopomorskiego

Badanie spirometryczne jest podstawowym badaniem czynnościowym w diagnostyce układu oddechowego i najprostszą metodą oceny właściwości mechanicznych układu oddechowego. W praktyce służy ono rozpoznawaniu zaburzeń przepływu powietrza przez drogi oddechowe, czyli rozpoznawaniu obturacji, co jest niezbędne do rozpoznania POChP i astmy oraz różnicowania tych chorób. Badanie to odgrywa również rolę w ocenie efektywności leczenia i postępu POChP i astmy.

Aby uzyskać obiektywne i wiarygodne wyniki należy się odpowiednio przygotować do badania:

  1. zaprzestać palenia tytoniu na 24 h (min 2 h przed badaniem)
  2. nie spożywać alkoholu 4 h przed badaniem
  3. nie pić kawy i herbaty 4 h przed badaniem
  4. nie spożywać zbyt obfitych posiłków 2 h przed badaniem
  5. włożyć luźne, niekrepujące ubranie, pozwalające na swobodne ruchy klatki piersiowej i przepony (unikać krawatów, gorsetów, poluzować pasek w spodniach)
  6. powiadomić personel o przyjętych lekach
  7. nie przyjmować, jeżeli to możliwe, leków wziewnych, w tym:
    • β-mimetyków krótko działających 8 h przed badaniem (salbutamol [Buventol Easyhaler, Ipramol Steri-Neb, Sabumalin, Salbutamol, Steri-Neb Salamol, Velaspir, Ventilastin Novolizer, Ventolin]),
    • β-mimetyków długo działających 12 h przed badaniem (formoterol [Atimos, Diffumax Easyhaler, Foradil, Foramed, Forastmin, Fostex, Oxis Turbuhaler, Oxodil, Symbicort, Zafiron], salmeterol [Pulmoterol, Seretide, Seretide Dysk, Serevent]),
    • leków antycholinergicznych krótko działających (ipratropium [Atrovent, Atrovent N, Berodual, Berodual N, Ipramol Steri-Neb, Steri-Neb Ipratropium]) 6 h przed badaniem,
    • leków antycholinergicznych długo działających (tiotropium [Spiriva]) 7 dni przed badaniem.

Badanie spirometryczne jest dobrze wykonane, jeżeli wykonano 3 pomiary spełniające kryteria ERS (Europejskiego Towarzystwa Chorób Płuc), a uzyskane wyniki cechuje zadowalająca powtarzalność. W praktyce manewr forsownego (natężonego) wydechu następujący po maksymalnym wdechu powtarza się 3 razy lub do uzyskania pomiarów spełniających kryteria poprawności i powtarzalności nie więcej jednak niż 8 razy. Po większej ilości forsownych oddechów chory jest zbyt zmęczony, aby badanie było wiarygodne. Chory powinien wykonać wyżej opisane manewry oddechowe raz za razem i jeżeli uzyska się w trakcie tych (3-8 manewrów) min. 3, które spełniają kryteria poprawności i powtarzalności nie ma potrzeby powtarzać całego badania.

Aby badanie uznać za poprawne czas do uzyskania szczytowego przepływu wydechowego (TPEF) musi być <300 ms, w pierwszej sekundzie nie mogą występować artefakty, a wydech musi trwać min. 3 s (wg ATS 6 s) z końcowym plateau min. 1,5 s. Aby badanie uznać za powtarzalne w dwóch z trzech uznanych za spełniające kryteria krzywych, maksymalne wartości FVC i FEV1 nie mogą się różnić między sobą o więcej niż 150 ml (100 ml przy FVC <1000 ml).

Aktualnie nowoczesne spirometry zaznaczają na wyniku fakt uzyskania bądź nieuzyskania kryteriów poprawności, czyli w wyniku można znaleźć informację: "uzyskano 3 krzywe spełniające kryteria ATS/ ERS". Wyniki uzyskane przez chorego należy przedstawić jako procent wartości należnej, choć obecnie zaleca się raczej (ERS) podawanie wyników w percentylach (5. percentyl dolna granica normy). Wynik powinien być przedstawiony zarówno w formie liczb, jak i w postaci graficznej jako krzywa czas objętość i krzywa przepływ objętość.

Badanie spirometryczne wymaga ścisłej współpracy badanego z badającym oraz dobrego zrozumienia istoty i sposobu wykonania badania przez chorego.

W trakcie badania spirometrycznego często wykonuje się także tzw. "próbę odwracalności obturacji", która polega na tym, że po wykonaniu typowego badania spirometrycznego podaje się choremu krótko działający lek rozszerzający oskrzela (najczęściej krótko działający β-mimetyk) i po 15 min powtarza się badanie spirometryczne, oceniając "odwracalność obturacji" po podaniu leku. Próbę uważa się za dodatnią, jeżeli FEV1 lub FVC po aplikacji leku wzrośnie o min. 200 ml i min. 12% wartości należnej. Dodatnia próba odwracalności obturacji jest charakterystyczna raczej dla astmy, ujemna dla POChP.

Badanie spirometryczne jest badaniem wysiłkowym, przeciwwskazanym w chorobach, w których wzrost ciśnienia w klatce piersiowej jest szkodliwy (tętniaki aorty, odwarstwienie siatkówki, krwioplucie, odma opłucnowa, świeży zawał serca i świeży udar mózgu).

W prawidłowo wykonanym badaniu spirometrycznym spełnienie kryteriów powtarzalności i poprawności samo z siebie wyklucza przypadkowość wyniku i w takim przypadku nie ma potrzeby powtarzania tak forsownego badania, które z natury rzeczy wymaga min. 3 poprawnych manewrów oddechowych.

Piśmiennictwo:

Chazan R.: Pneumonologia praktyczna. α-medica press, Warszawa 2005
Kuna P., Pierzchała W., Jankowski M.: Astma i POChP w pytaniach i odpowiedziach. Medycyna Praktyczna, Kraków 2008
Rowińska-Zakrzewska E., Kuś J.: Choroby układu oddechowego. PZWL Warszawa 1997 Światowa strategia rozpoznawania, leczenia i prewencji przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Aktualizacje 2006

26.03.2012
Inne pytania
  • Tlenoterapia – wskazania
  • „Śpiączka farmakologiczna” u chorych na POCHP
  • Koncentratory tlenu – na jakie parametry zwrócić uwagę?
  • Kaszel palacza
  • Tomografia komputerowa klatki piersiowej
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta