Pytanie
Przeszczep płuc: Mam POChP i 50% wydolności płuc. Czy mogę prosić lekarza pulmonologa o skierowanie do poradni transplantologii w celu oczekiwania na przeszczep płuc?
Odpowiedziała
lek. med. Iwona Witkiewicz
Specjalista chorób płuc
Ordynator Oddziału Chorób Płuc i Gruźlicy Specjalistycznego Szpitala im. Prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie
Konsultant wojewódzki w dziedzinie chorób płuc i gruźlicy województwa zachodniopomorskiego
Pierwszego przeszczepu płuca dokonano w Stanach Zjednoczonych w 1963 r., jednak skuteczne przeszczepy płuc rozpoczęły się dopiero w latach 80. ubiegłego stulecia wraz z rozwojem skutecznego leczenia immunosupresyjnego.
Rejestr ISHLT podaje, że 74% chorych po przeszczepie przeżywa min. 1 rok, 47% – 5 lat, a 24% – 10 lat. Przeżycie odległe wiąże się nierozerwalnie z rodzajem zabiegu, jakiemu poddaje się chorych. Najlepsze efekty są po przeszczepieniu obu płuc i serca równocześnie, choć stosuje się w zależności od wskazań różne rodzaje przeszczepów: pojedynczy płat, pojedyncze płuco, oba płuca i wreszcie płuca wraz z sercem.
Wskazania do przeszczepu
Choroby obturacyjne
- POChP
- rozedma płuc wskutek niedoboru alfa-1-antytrypsyny
- zarostowe zapalenie oskrzelików
Choroby śródmiąższowe płuc
- idiopatyczne włóknienie płuc
- polekowe włóknienie płuc
- włóknienie w wyniku innych chorób (w tym kolagenoz i sarkoidozy)
Choroby zapalne płuc
Choroby naczyń płucnych
- pierwotne nadciśnienie płucne
- zakrzepowo-zatorowe nadciśnienie płucne
- zespół Eisenmengera
Wskazaniem do przeszczepu płuca w POChP jest wskaźnik BODE >7 i przynajmniej jedno z poniższych:
- FEV1 <20%; DLCO <20% wartości należnej
- rozwój nadciśnienia płucnego lub serca płucnego mimo tlenoterapii
- w wywiadzie hospitalizacja z powodu zaostrzenia z hiperkapnią (PCO2 >50 mm Hg)
Wskaźnik BODE obliczamy wg tabeli:
0 pkt | 1 pkt | 2 pkt | 3 pkt | |
---|---|---|---|---|
FEV1 w % wart. należnej | >65% | 50-64% | 36-49% | <35% |
duszność w skali MRC | 0-1 | 2 | 3 | 4 |
dystans w teście 6 min chodu | >350 m | 250-349 m | 150-249 m | <149 m |
BMI (kg/m2) | >21 | <21 |
Do przeszczepu płuc kwalifikuje się osoby w schyłkowym okresie choroby, gdy pomimo intensywnego leczenia nie uzyskuje się poprawy i narasta ryzyko zgonu. Jak napisano we wstępie transplantacja płuc obarczona jest dość dużym ryzykiem i dlatego oprócz wskazań należy rozważyć przeciwwskazania do zabiegu, do których należą:
- choroba nowotworowa w ciągu ostatnich dwóch lat
- niepoddające się leczeniu zaawansowane choroby wątroby serca i nerek
- niepoddające się leczeniu zakażenia, zwłaszcza HBV, HIV, HCV
- znaczna deformacja klatki piersiowej
- czynna choroba układu nerwowo-mięśniowego
- brak współpracy z chorym i brak wsparcia rodziny
- niepoddające się leczeniu choroby psychiczne
- uzależnienie od nałogów (nikotynizm, alkoholizm, narkomania); 6 mies. przed kwalifikacją chory musi być wolny od nałogów.
Względne przeciwwskazania do przeszczepu
- wiek >65 lat
- kolonizacja bakteriami, prątkami wirusami, grzybami opornymi na leczenie
- niedowaga (BMI = 18)
- nadwaga (BMI >30)
- zaawansowana osteoporoza.
W Polsce na przeszczep czeka się ok. 14 miesięcy, w związku z tym decyzję o skierowaniu na kwalifikację do przeszczepu podejmuje się, gdy przebieg choroby jest nieodwracalny, a wskaźnik BODE >5. Po wykonaniu licznych badań w ośrodku kwalifikującym do przeszczepu, jeżeli pacjent spełnia kryteria i przeszczep uznaje się jako jedyną metodę leczenia, chory zostaje wpisany na krajową listę oczekujących na przeszczep.
W Polsce pierwszego udanego przeszczepu płuc i serca dokonał zespół Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu, który jako jedyny od 2003 r. wykonuje te zabiegi regularnie. Kwalifikacje do przeszczepu można jednak uzyskać w wielu ośrodkach i klinikach chorób płuc w całej Polsce. Nie dokonuje się takich kwalifikacji w poradniach, gdyż lista badań niezbędnych do transplantacji płuc zawiera również badania inwazyjne wykonywane jedynie w wyspecjalizowanych ośrodkach.