Wentylacja nieinwazyjna (NIV, NIPPV)
Aparat do wentylacji nieinwazyjnej składa się z maski zakładanej na nos lub nos i usta, połączonej przewodem z urządzeniem wytwarzającym dodatnie ciśnienie. Maska, która jest mocowana na głowie za pomocą elastycznych pasów, powinna szczelnie przylegać do twarzy. Jest ona połączona elastycznym wężem z aparatem wielkości pudełka na buty.
Ciśnienie w czasie wdechu jest większe niż w czasie wydechu - w ten sposób aparat wspomaga oddychanie chorego, ułatwiając przepływ powietrza do płuc i odciążając mięśnie oddechowe. Czujniki aparatu w moment rozpoczęcia przez chorego wdechu i dopiero wówczas aparat zwiększa ciśnienie powietrza.
Wskazania do zastosowania wentylacji nieinwazyjnej
- zaostrzenie POChP przebiegające z niewydolnością oddechową, u chorych, u których tlenoterapia nie przynosi poprawy
- zaostrzenie POChP ze znacznym zwiększeniem stężenia dwutlenku węgla we krwi (zobacz: Tlenoterapia).
Metoda może być zastosowana jedynie wtedy, gdy chory jest przytomny i współpracuje z lekarzem. Przeciwwskazaniem jest m. in. obecność w drogach oddechowych dużej ilości wydzieliny i zaburzenia świadomości chorego.
Pierwsze założenie maski aparatu jest początkowo nieprzyjemne dla pacjenta, bowiem aparat, obrazowo mówiąc, dmucha pacjentowi do nosa (lub nosa i ust) silnym strumieniem powietrza. Ważne jest, by chory próbował współpracować z aparatem, oddychając powoli i głęboko. Po chwili chory zwykle zauważa, że aparat pomaga w oddychaniu.
Niestety, nie wszyscy chorzy są w stanie współpracować z aparatem do nieinwazyjnej wentylacji. Wówczas jedynym wyjściem jest podanie leków nasennych i inwazyjna wentylacja mechaniczna (zobacz poniżej), która wiąże się ze znacznie częstszymi powikłaniami.
Powikłania
Powikłania miejscowe stosowania maski to podrażnienie skóry lub odleżyna na grzbiecie nosa oraz zapalenie spojówek spowodowane przeciekiem powietrza spod maski, dmuchającego w kierunku oka. Wentylacja nieinwazyjna pozwala uniknąć powikłań wentylacji mechanicznej.
Inwazyjna wentylacja mechaniczna
Inwazyjna wentylacja mechaniczna wymaga intubacji, czyli wprowadzenia do tchawicy plastikowej rurki. Rurka ma uszczelniany mankiet, który umożliwia wentylację płuc oraz zapobiega dostawaniu się do nich treści z przewodu pokarmowego.
Wskazania
Intubacja wykonywana jest w trybie pilnym, jeżeli chory przestanie oddychać (do zatrzymania oddychania dochodzi niekiedy w przebiegu zaostrzenia POChP) lub straci przytomność (np. w powodu zwiększenia stężenia dwutlenku węgla w zaostrzeniu).
Po zaintubowaniu rurka intubacyjna jest podłączana do respiratora, który oddycha za chorego. Wentylacja płuc polega na cyklicznym wdmuchiwaniu przez rurkę intubacyjną określonej ilości powietrza. Po zaprzestaniu wdmuchiwania powietrza (zastępującego własny wdech chorego) płuca zapadają się pod wpływem sił sprężystych i następuje wydech.
Często podczas wentylacji mechanicznej choremu podaje się środki usypiające i rozluźniające mięśnie (w celu poprawy skuteczności wentylacji płuc). Wentylacja mechaniczna zwykle trwa kilka dni, czasami prowadzona jest dłużej.
Powikłania
Wentylacja inwazyjna znacznie zwiększa ryzyko zakażeń, szczególnie zapalenia płuc, które występuje u znacznego odsetka chorych. Zapalenie płuc spowodowane jest zwykle bakteriami, które rezydują w szpitalu. Często są one oporne na wiele antybiotyków. Zapalenie płuc pogarsza wydolność oddechową, a u niektórych chorych może przyczyniać się do zgonu. Wbrew często wyrażanym w dyspucie publicznej wypowiedziom, całkowite wyeliminowanie zakażeń szpitalnych u chorych przebywających na oddziałach intensywnej terapii jest przy obecnym stanie wiedzy niemożliwe i powikłania te zdarzają się we wszystkich szpitalach na świecie.
Rzadszym powikłaniem jest odma opłucnej, czyli stan, w którym z powodu drobnego pęknięcia płuca powietrze z płuca dostaje się do opłucnej – pomiędzy płuco (które zapada się i przestaje pełnić swoją funkcję) a ścianę klatki piersiowej. Leczenie wymaga wprowadzenia drenu (rurki grubości 0,5—1 cm) do opłucnej przez ścianę klatki piersiowej.
Wentylacja mechaniczna u chorego na POChP zwykle dotyczy chorych w bardzo ciężkim stanie. Jeżeli zaostrzenie choroby, które doprowadziło do niewydolności oddechowej, wymagającej wspomagania oddychania, wystąpiło u chorego ze skrajnie ciężką POChP, niestety czasami zdarza się, że zaprzestanie mechanicznej wentylacji nie jest możliwe i życie chorego kończy się po kilkumiesięcznym okresie mechanicznej wentylacji, często z wieloma powikłaniami (np. odleżyny). Dlatego chory na krańcowo ciężką POChP, z licznymi zaostrzeniami, powinien odpowiednio wcześnie podjąć decyzję, czy życzy sobie mechanicznej wentylacji w razie ciężkiego zaostrzenia. Decyzja taka powinna być podjęta po dokładnym poinformowaniu chorego przez lekarza o stanie jego zdrowia, najlepiej wspólnie z rodziną.
