Klasyfikacja POChP

Rozpoznanie POChP opiera się na wyniku spirometrii po przyjęciu leku rozkurczającego oskrzela. Oceniony za pomocą spirometrii stopień upośledzenia czynności płuc jest najważniejszym, ale nie jedynym czynnikiem determinującym ciężkość POChP.

Całościowa ocena choroby, służąca lekarzowi jako podstawa do wyboru właściwego leczenia, obejmuje również ocenę:

1. obecności i nasilenia objawów
2. ryzyka zaostrzeń choroby
3. występowania chorób współistniejących.

Spirometria jest podstawowym badaniem wykonywanym dla oceny ciężkości POChP. Jest również konieczna dla rozpoznania choroby. POChP rozpoznaje się u osób, u których stosunek FEV₁ do FVC wynosi <0,7 (70%).

Stopień upośledzenia czynności płuc u chorych na POChP ocenia się na podstawie wielkości FEV₁, czyli nasilonej pierwszosekundowej objętości płuc (jest to ilość powietrza, jaką jesteśmy w stanie wydmuchać z płuc podczas 1. sekundy nasilonego wydechu).

Na wyniku spirometrii FEV₁ przedstawia się w postaci wartości bezwzględnej (w litrach lub mililitrach) oraz jako odsetek wartości należnej (czyli średniej wartości dla danej płci i grupy wiekowej wśród zdrowych). Podstawą klasyfikacji jest wartość FEV₁ wyrażona jako odsetek wartości należnej:

1. obturacja małego stopnia: FEV₁ >80%
2. obturacja umiarkowana: FEV₁ 50—80%
3. obturacja ciężka: FEV₁ 30—50%
4. obturacja bardzo ciężka: FEV₁ <30%

Podział spirometryczny nie musi odzwierciedlać przebiegu choroby, który jest różny u poszczególnych pacjentów. Ponadto granice pomiędzy poszczególnymi stadiami choroby są ustalone arbitralnie – między innymi dlatego do pełnej oceny konieczne jest uwzględnienie całości obrazu klinicznego.

Objawy choroby (duszność, kaszel i odkrztuszanie plwociny) nie są obecne u wszystkich chorych. Częstość ich występowania rośnie wraz ze stopniem upośledzenia czynności płuc, ale nasilenie nie zawsze koreluje z wynikami spirometrii.

Są chorzy, którzy mimo złych wyników spirometrii prawie nie mają objawów, jak i tacy, u których nieznacznie upośledzona czynność płuc powoduje znaczne dolegliwości. Ocena obecności i nasilenia objawów ma duże znaczenie dla lekarza podczas podejmowania decyzji o stosowaniu leków rozkurczających oskrzela, których głównym zadaniem jest złagodzenie objawów choroby.

Do oceny nasilenia objawów lekarz może wykorzystać specjalne kwestionariusze:

1. zmodyfikowany kwestionariusz Medical research Cuncil (mMRC)
   
   

   Kwestionariusz mMRC do oceny nasilenia duszności
   0	duszność występuje jedynie podczas dużego wysiłku fizycznego
   1	duszność występuje podczas szybkiego marszu po płaskim terenie lub wchodzenia na niewielkie wzniesienie
   2	z powodu duszności chory chodzi wolniej niż rówieśnicy lub idąc we własnym tempie po płaskim terenie, musi się zatrzymywać dla nabrania tchu
   3	po przejściu około 100 m lub po kilku minutach marszu po płaskim terenie chory musi się zatrzymać dla nabrania tchu
   4	duszność uniemożliwia choremu opuszczanie domu lub występuje przy ubieraniu się lub rozbieraniu



2. test CAT (COPD Assessment Test) [Pobierz PDF]. Test ten można samodzielnie wypełnić przed wizytą u lekarza.

Ryzyko zaostrzeń zależy od obecności już przebytych zaostrzeń (ryzyko kolejnych zaostrzeń jest większe u tych chorych, którzy mieli zaostrzenia) oraz stopnia upośledzenia czynności płuc (ryzyko jest wyraźnie większe u pacjentów z FEV₁<50% wartości należnej; nie wyklucza to możliwości wystąpienia zaostrzenia u chorych z FEV₁>50% w.n.).

Ponieważ POChP zwykle występuje u osób w wieku podeszłym, często narażonych w przeszłości na szkodliwy wpływ palenia tytoniu, wielu pacjentów cierpi również na inne choroby, które często prowadzą do pogorszenia jakości życia oraz nasilenia objawów. POChP wpływa nie tylko na płuca, ale i na cały organizm, przyczyniając się między innymi do zmniejszenia masy mięśniowej, a nawet wyniszczenia. POChP często towarzyszy choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze, osteoporoza, zaburzenia czynności mięśni. Wielu chorych cierpi na depresję. U chorych na POChP częściej niż w pozostałej czyści populacji występuje rak płuca (tylko częściowo to wyjaśnia to narażenie na palenie tytoniu, które jest wspólnym czynnikiem ryzyka obu chorób).

Dopiero ocena wszystkich wymienionych wyżej elementów pozwala lekarzowi na właściwą ocenę pacjenta.

Na podstawie wytycznych GOLD wyróżnia się 4 grupy chorych na POCHP:

• małe nasilenie objawów i małe ryzyko zaostrzeń (grupa A)
• objawy bardziej nasilone; małe ryzyko zaostrzeń (grupa B)
• małe nasilenie objawów, ale duże ryzyko zaostrzeń (grupa C)
• objawy bardziej nasilone; duże ryzyko zaostrzeń (grupa D).

Wytyczne GOLD zalecają dostosowanie leczenia do obecności objawów i ryzyka zaostrzeń.